Zdjęcie
January Grzędziński. Fot. NN. Zbiory AIL / Sygn. sm00613
© INSTYTUT LITERACKI
Powrót do listy

JANUARY GRZĘDZIŃSKI

Biografia


PISARZ
ur. 19 września 1890 r. w Lublinie
zm. 26 lutego 1975 r. w Warszawie

Pułkownik Wojska Polskiego, inżynier, publicysta, pisarz. Współtwórca polskiego lotnictwa.
Ukończył szkołę średnią w Taszkencie oraz szkoły wyższe w Paryżu: Sorbonę w 1911 r. (kierunek nauki fizyczno-chemiczno-przyrodnicze) i Państwową Wyższą Szkołę Aeronautyki ENSA w 1914r..
W czasie I wojny światowej służył w Legionach (1914–1918) – służbę zakończył w stopniu kapitana. W listopadzie 1919 r. uzyskał we Francji dyplom pilota.
W II RP był adiutantem Naczelnego Wodza, szefem sztabu brygady lotniczej, kierownikiem lotnictwa cywilnego w Ministerstwie Komunikacji oraz inspektorem lotnictwa przy X Korpusie Wojska Polskiego. 
W 1926 r. został przeniesiony z korpusu oficerów lotnictwa (3 pułk lotniczy) do korpusu oficerów piechoty z równoczesnym wcieleniem do 58 pułk piechoty w Poznaniu. Służyl kolejno w Białymstoku, Brodnicy, Warszawie. W 1938 r. odszedł z armii na emeryturę.
Po opuszczeniu armii podjął działalność dziennikarską: wydawał pierwsze czasopismo lotnicze „Lot Polski" oraz został wydawcą i redaktorem tygodnika „Czarno na Białem”. Udzielał się politycznie: w 1938 r został radnym Warszawy. Pełnił również funkcję wiceprezesa Aeroklubu RP, był założycielem Ligi Obrony Powietrznej Państwa (LOPP) oraz delegatem na zjazd stowarzyszeń pokoju w Paryżu w maju 1939 r..
Od 22 września do 30 listopada 1939 był komendantem Obozu Wojska Polskiego w Coëtquidan we Francji[. Później był oficerem sztabu gen. Władysława Sikorskiego i radcą Poselstwa Polskiego w Argentynie. Od sierpnia 1940 r. do sierpnia 1941 r. walczył we francuskim ruchu oporu, po czym wyjechał do Casablanki. 24 stycznia 1945 r. podpułkownik Aleksander Toczyski, zastępca szefa Oddziału Personalnego Sztabu Naczelnego Wodza zawiadamiał Sekretariat Prezesa Rady Ministrów, że „płk Grzędziński January (na długoterminowym urlopie bez uposażenia), według informacji z marca 1944 r, przebywał w miejscu przymusowego pobytu w Północnej Afryce. Obecne miejsce jego pobytu oraz bliższy adres nie są tu znane”.
Po wojnie mieszkał w Casablance, gdzie wydawał i redagował francuski miesięcznik lotniczy En Vol, założył również marokański aeroklub (Aero-Club Imperial du Maroc).
W 1957 r. wrócił do kraju.. W 1965 r. został oskarżony przez władze PRL o zdradę państwa. Był aktywnym członkiem Oddziału Warszawskiego Związku Literatów Polskich, występował przeciw cenzurze, opowiadał się za swobodą w działalności literackiej. W 1964 r. J. Grzędziński był już szpiegowany przez sieć agenturalną Urząd Bezpieczeństwa. Jesienią rozpoczęły się rewizje i liczne, wielogodzinne przesłuchania, oskarżono go o przekazywanie do „Kultury” informacji szkalujących władzę. Śledztwo w sprawie Grzędzińskiego toczyło się do października 1969 r. prokuratura zawiesiła sprawę ze względu na podeszły wiek podejrzanego i jego stan zdrowia. We wrześniu 1968 r. Grzędziński został przyjęty przez prof. Mariana Tulczyńskiego na oddział wewnętrzny Szpitala Grochowskiego, pomimo podejmowanych przez MSW prób przejęcia Grzędzińskiego, prof. Tulczyński odmawiał wydania pacjenta. W grudniu 1969 r. sprawę sądową Grzędzińskiego umorzono. 

W zbiorach AIL znajduje się NOTATKA Adama Ciołkosza dla Redaktora w sprawie Januarego Grzędzińskiego (WTG087)

Pomiń sekcję linków społecznościowych Facebook Instagram Vimeo Powrót do sekcji linków społecznościowych
Powrót na początek strony