RAPORT Z DZIAŁALNOŚCI INSTYTUTU LITERACKIEGO KULTURA 
za okres od 14 września 2017 do 14 września 2018

Wolą Jerzego Giedroycia było, aby Instytut Literacki pozostał w Maisons-Laffitte – przede wszystkim, jako archiwa i biblioteka służące do badań naukowych. Redaktor wypowiadał się na ten temat wielokrotnie, zarówno w swojej „Autobiografii”, jak i w rozmaitych wywiadach i notatkach.
W 1999 roku Redaktor Giedroyc założył Stowarzyszenie Instytut Literacki Kultura, którego celem jest opieka nad dziedzictwem Kultury i jej popularyzowanie. Zapis ten dość dokładnie określa, czym stał się Instytut Literacki bez swojego twórcy. Przechowujemy, archiwizujemy i udostępniamy, popularyzujemy. Poza działalnością w Maisons-Laffitte założyliśmy w Polsce Fundację Kultury Paryskiej, która ma cele zbieżne z celami Stowarzyszenia.
Redaktor Jerzy Giedroyc zakładał, że po jego śmierci Instytut potrwa kilka lat. Dziś mija prawie osiemnaście.

PRACE W ARCHIWUM:
Kontynuowaliśmy – zapoczątkowany w roku 2016 – projekt digitalizacji archiwów Instytutu Literackiego. Jest to projekt realizowany przez polską Bibliotekę Narodową, finansowany przez polskie Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. 
Celem projektu jest sporządzenie cyfrowych kopii dokumentów i fotografii zebranych w Archiwum wraz z włączeniem opisów tych dokumentów do systemu katalogowania Biblioteki Narodowej. Projekt przewidziany jest na pięć lat, zeskanowanych zostanie ok. 165 metrów bieżących dokumentów. 
Łącznie przygotowano już do digitalizacji ponad 355 tysięcy kart pochodzących z serii „Teki redakcyjne” oraz „Korespondencja redakcji” zebranych w prawie 998 teczkach bezkwasowych i wykonano blisko 200 tysięcy skanów.
Archiwum Instytutu Literackiego zostało wpisane w 2009 r. na Listę Pamięci Świata (UNESCO) (Registre international Memoire du monde) „ze względu na swoją uniwersalną i wyjątkową wartość”.
Niezależnie kontynuowane były prace nad zbiorem prasy solidarnościowej i drugoobiegowej (samizdaty). Kolekcja została uporządkowana według tytułów alfabetycznie i zapisana w programie Excel. Komplety poszczególnych tytułów umieszczono w teczkach bezkwasowych. Jest to ok. 40% (526 tytułów) zbioru posiadanego przez Instytut Literacki. Katalog jest dostępny publicznie.
Ukończyliśmy prace nad odczytywaniem listów Jerzego Giedroycia z czasów wojny (tzw. Kopiariusz) i zamieściliśmy ten zbiór w specjalnie przygotowanej aplikacji internetowej (opis w załączniku). Przepisane zostały także korespondencje Redaktora z Józefem Czapskim i Augustem Zamoyskim, które ukażą się drukiem.
Przez cały rok trwały prace nad porządkowaniem olbrzymiej kolekcji pism, został zrobiony spis uporządkowanych czasopism emigracyjnych polskich i obcojęzycznych.
Rocznie realizujemy kilkadziesiąt kwerend dla naukowców z wielu ośrodków akademickich, niektórzy z nich korzystają z pokoi gościnnych Instytutu, największa część kwerend odbywa się za pośrednictwem internetu.

PORTAL
Portal - kulturaparyska.com - jest najważniejszym kompendium wiedzy na temat fenomenu Instytutu Literackiego i kręgu ludzi skupionych wokół Jerzego Giedroycia, pierwszym i jedynym tak obszernym polskim prywatnym archiwum w sieci, zgodnie z wolą Redaktora udostępniającym bezpłatnie i bez ograniczeń swoje zasoby.
Portal kulturaparyska.com zawiera elektroniczne, przeszukiwane komplety pism wydawanych przez Instytut Literacki, przede wszystkim 637 numerów „Kultury” wraz z zeszytami specjalnymi, 171 numerów „Zeszytów Historycznych”, elektroniczne wersje bibliografii wydawnictw IL oraz wiele książek opublikowanych w Bibliotece Kultury.
Portal kulturaparyska.com od chwili swego powstania odwiedziło ponad sto tysięcy użytkowników z całego świata, którzy uruchomili blisko milion odsłon. W ciągu ostatniego roku (od marca 2017 r. do marca 2018 r.) odwiedziło go ponad 23 tysiące aktywnych użytkowników, którzy uruchomili 45 tysięcy sesji. Miesięcznie z portalu korzysta średnio 2,5 tysiąca zainteresowanych.
Portal jest nieustannie rozbudowywany: mamy na nim już ponad 200 not biograficznych współpracowników Jerzego Giedroycia, dokładamy nowe dokumenty, nowe skany zdjęć etc. Dotyczy to zarówno wersji polskiej (najobszerniejszej), jak i francuskiej, angielskiej i ukraińskiej.
Dysponujemy też żywą stroną na Facebooku (pod nazwą Stowarzyszenie Instytut Literacki Kultura) i co miesiąc wydajemy Newsletter Instytutu.
 
WYDAWNICTWA
Staraniem Biblioteki Narodowej ukazał się „Przewodnik po zasobie Archiwum Instytutu Literackiego Kultura” w opracowaniu Marii Wrede. Pozycja ta jest dopełnieniem projektu „Inwentarz Instytutu Literackiego Kultura” realizowanego w latach 2009-2016 w ramach porozumienia Instytutu Literackiego – Biblioteki Narodowej i Dyrekcji Archiwów Państwowych (projekt dofinansowany przez MKiDN). „Przewodnik” umożliwia orientację w strukturze i zawartości zbiorów, podaje informacje o dziejach i narastaniu materiałów, sposobach ich porządkowania i użytkowania. Jest także narzędziem mającym ułatwić poszukiwania w Inwentarzu dostępnym w naszym portalu.
Stowarzyszenie ILK współpracowało przy wydaniu zbioru referatów z konferencji poświęconej „Zeszytom Historycznym”, która odbyła się w Polsce w 2015 roku. 
W serii „Archiwum Kultury”, (której kuratorem jest Piotr Kłoczowski) wydawanej w Polsce wraz z Instytutem Dokumentacji i Studiów nad Literaturą Polską i wydawnictwem „Więź”, ukazały się dwie korespondencje Jerzego Giedroycia: z Józefem Wittlinem i z Jerzym Jedlickim.
W serii „W kręgu paryskiej Kultury” wydawanej wraz z Instytutem Książki ukazała się książka Henryka Józewskiego, „Zamiast pamiętnika”.
Fundacja Terytoria Książki wydała wybór tekstów z „Kultury” Leopolda Ungera pt. „L'Aigle et le reste. Et le reste. Vu de Bruxelles”. Tłumaczył Tomasz Stróżyński, a opracowała i opatrzyła wstępem Iwona Hofman.
W Bibliotece Mnemosyne Piotra Kłoczowskiego (wyd. Słowo/obraz-terytoria) ukazała się książka Sławomira N. Nowinowskiego, „Jerzy Giedroyć w 1946 roku”, zawierająca między innymi nie opublikowane dotychczas listy Jerzego Giedroycia z przyjaciółmi jeszcze z czasów przedwojennych.
Wydawnictwo Neriton wydało tom „Polski redaktor i węgierski polonista”. Jest to zbiór listów wymienionych pomiędzy Jerzym Giedroyciem i György Gömörim.  Korespondencję opracował Gabor Lagzi.
W ostatnich miesiącach ukazało się kilka książek w językach obcych, przy których współpracowaliśmy:
- w bułgarskim wydawnictwie „Colibri” ukazała się „Autobiografia na cztery ręce” Jerzego Giedroycia, w opracowaniu Krzysztofa Pomiana. Książkę przetłumaczyła Sylwia Borysowa.
- Bernard Wiaderny, Schule des politischen Denkens – „Szkoła politycznego myślenia“. (Emigracyjne czasopismo „Kultura“ w walce o niepodległość Polski 1947-1991). Książka ukazała się w wydawnictwie Ferdinand Schöningh (Paderborn 2018). 
- Łukasz Mikołajewski, Disenchanted Europeans. Polish émigré writers from Kultura and postwar reformulations of the West.  (Rozczarowani Europejczycy. Polscy emigracyjni pisarze z Kultury i powojenne przeformułowania Zachodu). Książka ukazała się w wydawnictwie Peter Lang w serii Exile Studies (Oxford 2018).
– Krzysztof Okoński, Auf der Suche nach der verlorenen Freheit. Nachkrriegsdeutschland und seine Literatutr in der Publizistik der polnischen Exileeitschrift KULTURA. (W poszukiwaniu utraconej wolności. Powojenne Niemcy i ich literatura w publicystyce polskiego czasopisma emigracyjnego KULTURA". Książka ukazała się w wydawnictwie Neisse Verlag  (Dresden 2017) 
Przez cały czas pracujemy nad wydaniem następnych kilku książek z kolekcji „Archiwum Kultury” i „W kręgu paryskiej Kultury”.

WYSTAWY
Przygotowana przez Stowarzyszenie ILK wystawa „Jerzy Giedroyc i jego dzieło” pokazywana była w Szczecinie i w Sopocie. 
Wystawa fotografii Henryka Giedroycia pt. „Kultura Paryska - Dom i ludzie” od kilka miesięcy pokazywana jest w Pawilonie Józefa Czapskiego w Krakowie.

W DOMU INSTYTUTU LITERACKIEGO
Dom „Kultury” w Maisons-Laffitte był i jest otwarty dla uczonych i dla zwiedzających. Przyjmujemy wiele wycieczek, w tym młodzieży i nauczycieli z polskich i z francuskich szkół, dużo osób indywidualnych chcących zwiedzić Dom „Kultury”.

RÓŻNE
Po raz siedemnasty dziennik polski „Rzeczpospolita” przyznał nagrodę im. Jerzego Giedroycia (Instytut Literacki jest współorganizatorem tej Nagrody i zasiadamy w jej Kapitule). Jak co roku uroczysta gala odbyła się w warszawskim Pałacu Rzeczpospolitej. Wśród trzech nagrodzonych (2017) wyróżniono Charles’a Merrill’a, amerykańskiego filantropa związanego mocno z Polską, który wspomagał finansowo „Kulturę” jeszcze w latach 50-tych, ale wspomagał również Stowarzyszenie ILK w ostatnich latach. 
W 2017 r. ogłosiliśmy konkurs na najlepsze prace magisterskie i doktorskie związane z historią i dorobkiem Instytutu Literackiego. Nagrodzono pracę magisterską – Moniki Podkówki z Uniwersytetu Jagiellońskiego pt. „Tropami ‘przygody’ dziennikarskiej Gustawa Herlinga-Grudzińskiego we Włoszech”. Wręczenie nagrody (7.000 PLN) odbyło się na początku 2018 r. w Pawilonie Czapskiego w Krakowie. Tamże odbyło się też spotkanie promocyjne książki wydanej na podstawie tej pracy.
Dzięki pomocy Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Paryżu odnowiliśmy dwie tablice pamiątkowe zawieszone na parkanie naszego domu (tablica poświęcona Jerzemu Giedroyciowi i tablica UNESCO).
– udostępniliśmy materiały i sfinansowaliśmy pobyt ukraińskiej ekipy filmowej przygotowującej film o Bohdanie Osadczuku, jednym z najbliższych współpracowników Redaktora Jerzego Giedroycia.
– przyjęliśmy na staż studenta Akademii Sztuk Pięknych z Polski realizującego film, przedstawiający ludzi z kręgu Kultury poprzez maski malarki Leonor Fini.
– umożliwiliśmy miesięczny pobyt „twórczy” w Maisons-Laffitte młodemu pisarzowi z Polski
– odnowiliśmy, wyblakłe już napisy na grobie Zofii i Zygmunta Hertzów, na cmentarzu w Le Mesnil le Roi.

Większość z wymienionych prac została wykonana w 2017 roku i jest kontynuowana w r. 2018.
By „Kultura po Kulturze” trwała, konieczna jest pomoc – także finansowa - wszystkich, dla których „Kultura” była, jest i będzie czymś ważnym. 

Anna Bernhardt i Wojciech Sikora