WACŁAW JĘDRZEJEWICZ

Dyplomata, polityk i historyk.
W okresie przed 1914 r. był członkiem Związku Strzeleckiego. W czasie I wojny światowej członek Polskiej Organizacji Wojskowej (POW), żołnierz I Brygady Legionów. W lipcu 1917 r. został aresztowany przez Niemców i skazany na 10 lat więzienia. Uwolniony z chwilą odzyskania niepodległości przez Polskę w listopadzie 1918 r. wstąpił do organizowanego Wojska Polskiego. Został skierowany do pracy w II Oddziale Sztabu Generalnego. W lipcu 1920 r. podczas wypełniania lotniczej misji wywiadowczej na trasie Lida – Wilno, dostał się do niewoli bolszewickiej. Po udanej ucieczce przez Litwę powrócił do Polski. Jako ekspert uczestniczył w rokowaniach nad traktatem ryskim. Jednocześnie współdziałał przy tworzeniu w państwach bałtyckich polskich komórek wywiadowczych mających zadanie zbierania informacji o Rosji.
W 1921 r. ukończył Wyższą Szkołę Wojenną. W latach 1921–1925 był szefem Referatu Wschód II Oddziału Sztabu Generalnego (wywiad na ZSRR). W latach 1926-1928 był jako major attaché wojskowym przy Poselstwie Polskim w Tokio. Następnie dyrektorem departamentu administracyjnego Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Od 1930 r. szefem departamentu konsularnego MSZ. We wrześniu 1933 r. otrzymał nominację na stanowisko podsekretarza stanu w Ministerstwie Skarbu. Od lutego 1934 r. zajmował stanowisko ministra wyznań religijnych i oświecenia publicznego (w rządach Janusza Jędrzejewicza, Leona Kozłowskiego i Walerego Sławka). W październiku 1935 r. ustąpił ze stanowiska. Pełnił funkcje sekretarza generalnego Komitetu Krzyża i Medalu Niepodległości. W 1937 r. prezes Polskiego Komitetu Międzynarodowej Wystawy w Paryżu. We wrześniu 1939 r. powrócił do czynnej służby wojskowej w charakterze oficera łącznikowego przy MSZ. Uczestniczył w ewakuacji depozytu Funduszu Obrony Narodowej (FON) z Polski przez Rumunię do Francji, gdzie skarb został przekazany Rządowi Rzeczypospolitej. Otoczenie Władysława Sikorskiego uniemożliwiło mu zarówno dalszą służbę państwową i wojskową w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie. W konsekwencji wiosną 1941 r. wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Pracował jako pracownik fizyczny na fermie kurzej, a później jako szlifierz w fabryce zbrojeniowej. Działał społecznie w środowisku Polonii amerykańskiej. Współorganizował wraz z Ignacym Matuszewskim i Henrykiem Floyar-Rajchmanem Komitet Narodowy Amerykanów Polskiego Pochodzenia (KNAPP). 

W lipcu 1943 r. zorganizował istniejący do dziś - Instytut Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku. Jesienią 1948 r. został profesorem rosyjskiego i literatury rosyjskiej w Wellesley College pod Bostonem, obejmując katedrę po znanym pisarzu Vladimirze Nabokovie. W latach 1958–1963 był kierownikiem studiów slawistycznych w Ripon College w stanie Wisconsin. W 1963 r. przeszedł na emeryturę i powrócił do Nowego Jorku, gdzie poświęcił się działalności w Instytucie Józefa Piłsudskiego jako dyrektor (1963–1964), sekretarz zarządu (1971), wiceprezes (1972–1976) i prezes (1977–1978). Członek Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie (od 1961). W 1992 r, Prezydent RP awansował go na stopień generała brygady.
Dorobek naukowy Wacława Jędrzejewicza to około 300 publikacji, w tym kilkanaście książek. W twórczości Wacława Jędrzejewicza można wyróżnić trzy zasadnicze pola problemowe. Po pierwsze są to prace poświęcone postaci Józefa Piłsudskiego. Wśród nich najważniejsza jest monumentalna Kronika życia Józefa Piłsudskiego 1867–1935 (t. 1- , 1977). Inne prace: Józef Piłsudski 1867–1935. Życiorys (1982; przekład angielski 1986; przekład francuski); Rola Józefa Piłsudskiego w odbudowie i umacnianiu państwa polskiego. Skrypt wykładów w Instytucie J. Piłsudskiego w Ameryce w latach 1981–1982 (1984; wyd 2 - 2013). Kolejne prace dotyczyły dziejów dyplomacji II RP oraz okresu II wojny światowej. Należy tu wymienić wydawnictwa źródłowe: Poland in the British Parliament 1939–1945 (t. 1-3; 1946, 1959, 1962); Diplomat in Berlin 1933–1939. Papers and Memoirs of Józef Lipski, Amabssador of Poland (1968); Diplomat in Paris 1936–1939. Papers and Memoirs of Juliusz Łukasiewicz, Ambasador of Poland, (1970; przekład polski 1989); Dyplomata w Paryżu 1936–1939. Wspomnienia i dokumenty Juliusza Łukasiewicza, ambasadora Rzeczypospolitej (współredaktor H. Bułhak, 1990; wyd. 2 – 1995). Trzeci nurt twórczości to własne wspomnienia oraz relacje i nekrologi o zmarłych przyjaciołach. Należy tu wymienić: Wspomnienia (1993); Polonia Amerykańska w polityce polskiej. Historia Komitetu Narodowego Amerykanów Polskiego Pochodzenia(1954; wyd. 2 - 2006). 

Na łamach „Kultury” i „Zeszytów Historycznych” opublikował wiele wspomnieniowych tekstów.