Od 1908 r. uczęszczał do Gimnazjum im. Łomonosowa w Archangielsku, skąd został wydalony w siódmej klasie. Po ukończeniu Włodzimierskiej Szkoły Wojskowej w Piotrogrodzie (Sankt Petersburgu) został mianowany chorążym. W połowie sierpnia 1917 r. przydzielony do 1. kompanii polskiej w Piotrogrodzie. W grudniu 1917 r. rozpoczął służbę w sztabie I Korpusu Polskiego gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego w Mińsku, po czym na przełomie stycznia i lutego 1918 r. przeszedł do Naczelnego Polskiego Komitetu Wojskowego.
Aresztowany 7 lipca 1918 r. i do 23 lutego 1919 r. więziony w Moskwie. Po zwolnieniu przedostał się do Warszawy, gdzie dotarł 7 kwietnia i w stopniu podporucznika został przyjęty do Wojska Polskiego. 1 maja 1919 r. przydzielono go do 29. pułku artylerii polowej. Odkomenderowany na stanowisko komendanta obozu jeńców w Strzałkowie. Z powodu stosowania wobec nich „energiczniejszych środków” został aresztowany i oddany pod sąd wojskowy, a następnie uniewinniony i zrehabilitowany. W wojnie polsko-bolszewickiej był dowódcą kompanii karabinów maszynowych w 53. pp. Latem 1921 r. przeniesiony do 21. pułku artylerii polowej, gdzie pełnił różne funkcje, od 1926 r. także w 12. pułku artylerii polowej.
We wrześniu 1929 r. rozpoczął pracę w Wojskowym Biurze Historycznym, a także współpracował z Instytutem Badania Najnowszej Historii Polski. Służbę w wojsku łączył ze studiami wyższymi (polonistyka i Szkoła Nauk Politycznych). Wtedy też uznał wybór kariery wojskowej za pomyłkę życiową i zaczął próbować sił w literaturze. Tłumaczył pisma Lwa Tołstoja i Fiodora Dostojewskiego, wydał książkę „Stefan Żeromski. Życie i twórczość” (Złoczów 1928-1931) oraz „Symbol bohaterstwa. Rzecz o Marszałku Piłsudskim” (Złoczów 1928, drugie wydanie 1929). W WBH pracował najpierw jako archiwista, a następnie został sekretarzem w Komitecie Wydawniczym Instytutu Badania Najnowszej Historii Polski, który przygotowywał wydanie dzieł J. Piłsudskiego „Pisma – Mowy – Rozkazy”.
Od 1 kwietnia 1932 r. pracował w Ministerstwie Spraw Zagranicznych jako naczelnik Wydziału Historyczno-Naukowego, a następnie od 1 lutego 1934 r. w Gabinecie Ministra jako naczelnik Referatu Archiwalnego.
Po wybuchu wojny w 1939 r. przedostał się do Francji, gdzie służył w Wojsku Polskim. Walczył w kampanii francuskiej 1940 r., a po zajęciu Francji przez Niemców osiadł w Grenoble i poświęcił się publicystyce. Jako zdeklarowany zwolennik obozu piłsudczykowskiego krytykował zwłaszcza premiera Rządu RP na uchodźstwie gen. Władysława Sikorskiego. Współpracował (bądź był członkiem) z Polską Organizacją Walki o Niepodległość (POWN) – polską organizacją ruchu oporu utworzoną we Francji.
W 1944 r. powołany został do polskiej służby zagranicznej i w powstałym 25 sierpnia tego roku konsulacie generalnym RP w Paryżu objął stanowisko radcy, a od grudnia 1944 do 5 lipca 1945 był kierownikiem referatu wojskowego w Konsulacie Generalnym RP w Paryżu. Stanowisko to piastował do końca istnienia przedstawicielstwa wobec cofnięcia uznania rządowi na obczyźnie. Następnie do 8 marca 1948 r. był oficerem Polskiej Misji Likwidacyjnej w Paryżu. Jednocześnie od 1944 r. do listopada 1945 r. był współtwórcą i jednym z dwóch głównych redaktorów Sekcji Polskiej Radia Francuskiego (RFI).
Zajmował się historią dyplomacji i dziejami najnowszymi. Jego najbardziej znaną pracą jest trzytomowa „Najnowsza historia polityczna Polski” (tom I – lata 1864-1914; tom II – lata 1914-1939; tom III – lata 1939-1945), wyd 1., t. 1 Paryż 1953, t. 2-3 Londyn 1956–1960), wydana niemal własnym sumptem, wielokrotnie potem wznawiana.
Od 1948 publikował w „Kulturze”. Zmarł w 1962 r., a zatem w roku, w którym ukazał się pierwszy numer „Zeszytów Historycznych”. Publikacji jego autorstwa W Z.H. jest niewiele. Jego archiwum znajduje się w Instytucie Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku.
Bibliografia