Zdjęcie
Stanisław Kościałkowski. Pocz. XX w. / Sygn. sm00331
© INSTYTUT LITERACKI
Powrót do listy

STANISŁAW KOŚCIAŁKOWSKI

Biografia


HISTORYK
ur. 24 października 1881 r. w Grodnie
zm. 2 września 1960 r. w Pitsford Hall k. Northampton

Historyk, badacz dziejów Litwy.
Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1905 r. obronił pracę doktorską Rola polityczna Antoniego Tyzenhauza. Następnie wyjechał do Rzymu jako stypendysta Akademii Umiejętności. W 1906 r. zamieszkał w Wilnie, pracując jako nauczyciel języka polskiego w rosyjskich gimnazjach. W 1907 r. był współzałożycielem a później prezesem Wileńskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Był jednym z organizatorów Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie (1919). W 1923 r. objął kierownictwo utworzonej Katedry Historii Polski na Uniwersytecie Stefana Batorego. Był odtąd profesorem nadzwyczajnym, zaś od 1937 r. profesorem zwyczajnym. Jego pracę w Wilnie przerwała II wojna światowa. Kościałkowski został aresztowany w gmachu Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie w czerwcu 1941 r. i wywieziony za Ural do łagru. Uwolniony, wraz z armią Andersa, udał się do Teheranu. Tam kierował: Towarzystwem Studiów Irańskich i Polsko – Irańskim Uniwersytetem Ludowym. W 1945 r. przeniósł się do Bejrutu w Libanie będącym podówczas dużym ośrodkiem uniwersyteckim studiującej polskiej młodzieży. Tam kierował jako dyrektor Polskim Instytutem Naukowym i dwuletnim Studium Pedagogicznym. W 1950 r. udał się do Anglii, gdzie był seniorem Społeczności Akademickiej USB oraz profesorem na Polskim Uniwersytecie na Obczyźnie w Londynie (od 1951 r.). Uczył języka polskiego i literatury oraz historii Polski w starszych klasach gimnazjum sióstr Nazaretanek w Pitsford koło Northampton w środkowej Anglii. Jego zainteresowania naukowe koncentrowały się przede wszystkim na historii Wielkiego Księstwa Litewskiego. Do uczniów Stanisława Kościałkowskiego należeli m.in.: Aleksy Deruga, Antoni Gołubiew, Paweł Jasienica, Lucjan Krawiec, Witold Nowodworski, Jerzy Orda, Maria Puciatowa, Bogumił Zwolski, Wanda Zwolska, Leonid Żytkowicz.
 
Główne publikacje:
  • Z literatury polemiczno-sądowej XVIII w. Studjum historyczno-bibljograficzne na tle sprawy Antoniego Tyzenhauza, podskarbiego nadwornego litewskiego, w latach 1780-1784 (1928);
  • Polonica bibliograficzne irańskie z lat 1942-1944 (współautor, 1945);
  • L'Iran et la Pologne a travers les siécles (1943);
  • Polacy a Liban i Syria w toku dziejowym (1949);  
  • Polonica bibliograficzne irańskie z roku 1945, tudzież uzupełnienia do lat 1942-44 (współautor, 1949);
  • Historyka. Wstęp do studiów historycznych (1954);
  • Antoni Tyzenhauz. Podskarbi nadworny litewski. Studia nad wewnętrznymi dziejami Litwy w początkach panowania Stanisława Augusta, (1765-1780) (1956);
  • Studia i szkice przygodne. Z historii i z jej pogranicza z literaturą (1956);
  • Via lucis (1958);
  • Antoni Tyzenhauz. Podskarbi nadworny litewski (t. 1-2, 1971);
  • Raptularz (1973). 
 
Bibliografia
 
  • M. Kozłowski, Bibliografia prac Stanisława Kościałkowskiego i literatury o nim [w:] Stanisław Kościałkowski pamięci przywrócony, red. M. Dąbrowska, Warszawa–Łódź 2016, s. 317-325;  
  • S. Chazbijewicz, Stanisław Kościałkowski [1881-1960], "Rocznik Tatarów Polskich" 11 (2006), s. 343–347;  
  • J. Długosz, Stanisław Kościałkowski (1881–1960) uczony i patriota [w:] Wilno - Wileńszczyzna jako krajobraz i środowisko wielu kultur. Materiały I Międzynarodowej Konferencji, Białystok 21–24 IX 1989, red. E. Feliksiak, Białystok 1992, t. 3: Nauka, oświata, wychowanie, s. 59–70; 
  • J. Draus, Działalność Stanisława Kościałkowskiego w latach 1939–1960 [w:] Nauka polska wobec totalitaryzmów. W 55 rocznicę wybuchu II wojny światowej. Materiały sympozjum 15–17 IX 1999, red. B. Orłowski, Warszawa 1994; 
  • M. Filipowicz, Kościałkowski Stanisław [w:] Leksykon kultury polskiej poza krajem od roku 1939, t. 1, red. K. Dybciak i Z. Kudelski, Lublin 2000, s. 194–195; 
  • A. Gołubiew, Stanisław Kościałkowski (ze wspomnień), „Znak” (1962), nr 1, s. 46–74; 
  • A. Gołubiew, Wychowawca [w:] Idem, Unoszeni Historią, Kraków 1971, s. 275–308; 
  • S. Cat-Mackiewicz, Śp. prof. Stanisław Kościałkowski, „Słowo Powszechne” 06.10.1962;  
  • W. Nowodworski, Profesor Stanisław Kościałkowski, „Zeszyty Naukowe KUL” 4 (1961), z. 2, s. 83–90; 
  • B. Podoski, Prof. Stanisław Kościałkowski [w:] S. Kościałkowski, Antoni Tyzenhauz, t. 1., Londyn 1970, s. 7–10; 
  • T. Radzik, Kościałkowski-Zyndram Stanisław [w:] Encyklopedia polskiej emigracji i Polonii, red. K. Dopierała, t. 2: F–K, Toruń 2003, s. 10–11; 
  • Stanisław Kościałkowski pamięci przywrócony, red. M. Dąbrowska, Warszawa–Łódź 2016; 
  • W. Wielhorski, Stanisław Zyndram Kościałkowski, "Teki Historyczne" 11 (1960/1961), s. 261–265;  
  • L. Żytkowicz, Kościałkowski Stanisław [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 14, Warszawa 1968–1969, s. 394–396.
Pomiń sekcję linków społecznościowych Facebook Instagram Vimeo Powrót do sekcji linków społecznościowych
Powrót na początek strony