Zdjęcie
Stefan Korboński. Waszyngton 1979. Fot. ze strony Instytutu Pamięci Narodowej, poświęconej Stefanowi Korbońskiemu. / Sygn. sm00214
© INSTYTUT LITERACKI
Powrót do listy

STEFAN KORBOŃSKI

Biografia


PISARZ, PUBLICYSTA
ur. 2 marca 1901 r. w Praszce
zm. 23 kwietnia 1989 r. w Waszyngtonie
Pseudonim: "Nowak" "Zieliński"

Działacz Stronnictwa Ludowego i Polskiego Stronnictwa Ludowego, polityk, publicysta, pisarz.
Był synem Stefana i Władysławy z d. Körner. Po śmierci ojca w 1910 r. zamieszkał w Częstochowie i tam od 1916 r. uczył sie w rosyjskim gimnazjum Towarzystwa Opieki Szkolnej.
Od 1917 r. działał w tajnym skautingu, należał do Polskiej Organizacji Wojskowej. W listopadzie 1918 r. w szeregach POW brał udział w rozbrajaniu Niemców w Częstochowie. Po ucieczce z domu brał udział w walkach w obronie Lwowa. Zwolniony z wojska w 1919 r. wrócił do Częstochowy, by kontynuować naukę w gimnazjum.
W lipcu 1920 r. ponownie uciekł i wstąpił do Wojska Polskiego. Z powodu złego stanu zdrowia został przydzielony do kancelarii kompanii sztabowej batalionu zapasowego 29 pułku Strzelców Kaniowskich. Zdemobilizowany w listopadzie 1920 r. wrócił do domu. Po wybuchu III powstania śląskiego znów przerwał naukę i zaciągnął się do kompanii szturmowej I batalionu 6 pułku piechoty. Urlopowany z wojska w lipcu 1921 r., po zdaniu matury w I Gimnazjum Państwowym w Częstochowie rozpoczął studia na wydz. Prawno-Ekonomicznym Uniwersytetu Poznańskiego, studia ukończył w 1925 r..
Po studiach był nauczycielem jęz. polskiego i geografii w gimnazujm w Pyzdrach i odbywał aplikanturę sądową w Poznaniu. W 1930 r. w Warszawie założył kancelarię adwokacką. Od 1931 r. był członkiem Stronnictwa Ludowego, od 1936 r. prezesem SL w Białymstoku i członkiem Głównego Sądu Partyjnego.
We wrześniu 1939 r. nie otrzymał przydziału do wojska i ewakuował się na wschód. W okolicy Kowla zdołał się zaciągnąć do jednego z oddziałów, ale już po kilku godzinach oddział ten został rozbrojony przez wkraczające do Polski oddziały sowieckie. Uciekł z transportu w głąb ZSRS, w Kowlu odnalazł żonę i razem wrócili do Warszawy.
Od pierwszych dni okupacji działał w konspiracji. Po utworzeniu 10 października 1939 r. Rady Głównej Obrony Narodowej zastępował na jej posiedzeniach Macieja Rataja. Po powołaniu 26 lutego 1940 r. Politycznego Komitetu Porozumiewawczego zasiadał w nim jako przedstawiciel SL. W marcu 1941 r. zostal mianowany pełnomocnikiem Komendanta Głównego ZWZ gen. Stefana Grota-Roweckiego d.s. Walki Cywilnej.
W sierpniu 1941 r. zorganizował łączność radiową z władzami RP w Londynie, jego radiostacje pracowały na rzecz SL i Delegatury Rządu. Biuro szyfrów prowadziła jego żona Zofia Krobońska.
Jako jeden z nielicznych znał tajemnicę radiostacji "Świt", od grudnia 1941 r. pozorującej nadawanie z kraju, a w rzeczywistości pracującej w Londynie dzięki codziennym komunikatom nadsyłanym przez Kierownictwo Walki Cywilnej.
W lipcu 1943 r. po połączoneiu KWC i Kierownictwa Walki Konspiracyjnej został szefem Oporu Społecznego, centralnego ośrodka kierującego całokształtem walki z Niemcami. Od sierpnia 1944 r. był dyrektorem Departamentu Spraw Wewnętrznych Delegatury Rządu, funkcję tę pełnił również po upadku Powstania Warszawskiego i wznowieniu działalności ośrodków podziemia poza Warszawą.
Po aresztowaniu przez NKWD Jana S. Jankowskiego (27 marca 1945 r.) został p.o. Delegata Rządu RP na Kraj. 28 czerwca 1945 r., w Krakowie, już po złożeniu tej funkcji, został aresztowany waraz z żoną przez NKWD. Zwolniony w związku z utworzeniem Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej.
W sierpniu 1945 r. był radcą prawnym Elektrowni Warszawskiej, uzyskał wpis na listę adwokatów i wszedł w skład Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej.
Włączył się w działalność Polskiego Stronnictwa Ludowego, w styczniu 1946 r. wszedł do Rady Naczelnej PSL, a od lutego 1947 r. do Naczelnego Komitetu Wykonawczego tej partii.
W styczniu 1947 r. został wybrany posłem do Sejmu Ustawodawczego RP. W listopadzie zagrożony aresztowaniem uciekł wraz żoną do Szwecji, skąd przedostał się do USA, gdzie osiadł na stałe.
Był m.in. przewodniczącym Przedstawicielstwa Polskiej Rady Politycznej w USA, Polskiej Rady Jedności, członkiem Polskiego Instytutu Naukowego w USA i Międzynarodowego PEN-CLUBU na uchodźtwie.
W latach 1948-1953 "Kultura" drukowała w odcinkach fragmenty jego wspomnień, które w 1954 r. złożyły się na wydany przez Instytut Literacki tom "W imieniu Rzeczypospolitej". Następnie w IL wydał" "Polskie Państwo Podziemne" (1975) i "W imieniu Kremla" (1956). Zmarł w Waszyngtonie.
Do 2012 r. był pochowany na cmentarzu w Doylestwon, od października 2012 r. prochy Stefana i Zofii Korbońskich spoczywają w Świątyni Opatrzności Bożej w
Warszawie.
Odznaczony m.in. Orderem Orła Białego (pośmiertnie, w 1995 r.), Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżem na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi. W 1981 r. przyznano mu medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.

Poza Instytutem Literackim wydał:
  • W imieniu Polski Walczącej, Londyn: B. Świderski, 1963
  • Między młotem a kowadłem, Londyn: Gryf, 1969
  • The Jews and the Poles in World War II. New York: Hippocrene Books, 1989
Pomiń sekcję linków społecznościowych Facebook Instagram Vimeo Powrót do sekcji linków społecznościowych
Powrót na początek strony