Zdjęcie
Andriej Siniawski - portret podwójny. / Sygn. FIL02551
© INSTYTUT LITERACKI

Artykuły Grzegorza Przebindy


GRZEGORZ PRZEBINDA


Przedstawiamy dwa artykuly autorstwa Grzegorza Przebindy. 
 Trzy spotkania z Andriejem Siniawskim. Paryż – Genewa – Kraków (1987–1993)
Eesej wspomnieniowo-literacki o trzech spotkaniach Autora z Andriejem Siniawskim (1927–1997). Znanym szeroko w swoim czasie pisarzem i krytykiem literackim, najpierw tworzącym oficjalnie w ZSRR pod własnym nazwiskiem, a następnie, od 1959 r., nielegalnie na Zachodzie pod pseudonimem „Abram Terc”. Od 1973 r. Siniawski-Terc przebywał nieodwołalnie na emigracji we Francji. W pierwszej części swego tekstu opowiadam o trans-granicznych – zza komunistycznej „żelaznej kurtyny” na Zachód – kontaktach krakowskiej „podziemnej” „Arki” i odrębnie wielkiego polskiego rusycysty Andrzeja Drawicza (1932–1997) z rosyjskimi pisarzami na emigracji w Paryżu (przede wszystkim z Iriną Iłowajską-Alberti, Natalią Gorbaniewską, Władimirem Maksimowem i właśnie Andriejem Siniawskim). W tejże pierwszej części rekonstruuję z żywej jeszcze, na szczęście, pamięci własnej moje pierwsze spotkanie – w 1987 w Fontenay-aux-Roses pod Paryżem – z Andriejem Siniawskim i Marią Rozanową, jego żyjącą do dziś, żoną i współpracowniczką. W części drugiej eseju opowiadam o moim następnym spotkaniu z pisarzem w 1988 r. w Genewie, podczas międzynarodowej konferencji poświęconej Milenium Chrztu Rusi Kijowskiej. W części zaś trzeciej piszę o spotkaniu, które miało miejsce już w Krakowie w listopadzie 1993 r., dwa lata po upadku ZSRR. Owocem tego ostatniego spotkania stał się wywiad z Siniawskim i Rozanową dla „Tygodnika Powszechnego”, przygotowany prawie trzydzieści lat temu wespół z Andrzejem Romanowskim.

oraz

Contra spem spero. Spotkania Herlinga z Szałamowem
Artykuł stanowi próbę całościowego, syntetycznego opisu stosunku Gustawa Herlinga-Grudzińskiego (1919–2000) – wielkiego polskiego pisarza na emigracji, w przeszłości (1940–1942) więźnia stalinowskich łagrów, a potem autora Innego Świata (1951) – do twórczości Warłama Szałamowa (1907–1982), wybitnego pisarza rosyjskiego, tworzącego w ZSRR, wcześniej (1929–1931; 1937–1951) długoletniego więźnia sowieckich łagrów.
Szałamow jest przede wszystkim znany jako autor genialnych, acz niezwykle mrocznych Opowiadań kołymskich (pisane w 1954–1962, publikowane od 1966–1967), autobiograficznych, ale głównie opisujących kondycję człowieka pierwszej połowy XX wieku w warunkach skrajnie nieludzkich. Czyta-
jąc gorliwie Szałamowa od początku lat 70. aż do końca życia, Herling poszukiwał u tego rosyjskiego pobratymca (którego znał oczywiście jedynie z lektury), odpowiedzi zarówno na pytania o znaczeniu historycznym, jak i te o wymiarze metafizycznym. Z jednej strony, postawa i twórczość ludzi jak Szałamow była dlań dowodem na istnienie „innej Rosji”, niejako „źródła podziemnego” w procesie nieuchronnego, jak wierzył Herling, wyzwalania Europy Wschodniej i Środkowej z jarzma komunizmu. Z drugiej wszak strony, polski pisarz nie przyjmował skrajnie pesymistycznego obrazu świata i człowieka Szałamowa, wierząc gorąco, iż w każdej istocie ludzkiej istnieje – mówiąc językiem Franza Kafki – „twarde jądro”, którego nie jest w stanie wykorzenić najbardziej nieludzki ustrój. Nie potrafiły tego dokonać ani nazizm, ani komunizm, określane przez Herlinga mianem „braci-bliźniaków”.
Polski pisarz uznawał ostatecznie Szałamowa – dodajmy, iż przekonanego ateistę – za osobę świętą, obok notabene takich arcyważnych dla Europy postaci, jak ojciec Maksymilan Kolbe, Janusz Korczak, Albert Camus czy Franz Kafka.

Prof. dr hab. Grzegorz Przebinda – jest filologiem i rusycystą, profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jest  autorem książek, artykułów i esejów w języku polskim, rosyjskim, angielskim, francuskim, czeskim, ukraińskim, białoruskim, fińskim.

W latach 2012–2020 rektorem Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Stanisława Pigonia w Krośnie (od 1 maja 2020 – Karpacka Państwowa Uczelnia w Krośnie). W 1991 uhonorowany Nagrodą Polcul za „współpracę polsko-rosyjską w walce o demokrację”. W 2016 wraz z żoną Leokadią Anną i synem Igorem opublikował przekład Mistrza i Małgorzaty z filologicznym komentarzem. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2015) oraz Medalem Gloria Artis (2018). Ostatnio współredagował – wraz z Bartoszem Gołąbkiem i Wojciechem Gruchałą – zbiorową monografię Gustaw Herling-Grudziński. Między Wschodem 
a Zachodem (Krosno 2020). Obecnie przygotowuje dwie książki – angielskojęzyczną monografię o rosyjskiej myśli filozoficznej od Piotra Czaadajewa do Władimira Sołowjowa oraz opatrzony komentarzami cykl rozmów z pisarzami rosyjskimi z okresu 1987–2019.

Plik do pobrania: Ссылка

Plik do pobrania: Ссылка

Pomiń sekcję linków społecznościowych Facebook Instagram Vimeo Powrót do sekcji linków społecznościowych
Powrót na początek strony