Na niniejszy tom składają się dwadzieścia dwa artykuły Antoniego Pospieszalskiego, wieloletniego współpracownika Jerzego Giedroycia. Teksty, z wyjątkiem jednego, były publikowane w „Kulturze” w cyklu O religii bez namaszczenia. Wyboru i pogrupowania artykułów dokonał Autor. Zostały one napisane w latach 1988-1996 i dotyczą głównie pozycji i aktywności Kościoła katolickiego wobec wielkich przemian społecznych, politycznych i kulturalnych schyłku XX wieku. 
„Eseje i artykuły zebrane w tym tomie mogą dać tylko bardzo słabe pojęcie o ogromie zagadnień, z jakimi boryka się dziś świat chrześcijański na Zachodzie. Ale chyba nieco lepsze pojęcie niż można wynieść z lektury prasy krajowej, zwłaszcza katolickiej, zbyt dufnie zamkniętej w swojej własnej ortodoksji. Nawet najpoważniejsze pisma zwykle boją się podejmować kontrowersyjne tematy, jak np. nieomylność papieska czy zjawisko homoseksualizmu, by nie narazić się na zarzut naruszania tej ortodoksji czy podważania wartości chrześcijańskich. W dewocyjnej atmosferze masowego polskiego katolicyzmu można te opory zrozumieć i nawet w pewnych okolicznościach uznać za uzasadnione, ale na długą metę skutki takiej polityki mogą się okazać katastrofalne. Jakże łatwo w tej sytuacji o oskarżenia z przeciwnej strony, o hołdowanie przesądom i ciemnocie, oskarżenia często usprawiedliwione. A chcemy przecież właśnie tę przeciwną stronę ewangelizować. Niniejsza książka próbuje te opory na swój sposób przezwyciężyć”.
(ze wstępu Antoniego Pospieszalskiego)
„Bardzo specyficzne warunki, w jakich kształtował się polski Kościół w ostatnim stuleciu, spowodowały, że powstał w nim kompleks „oblężonej twierdzy”, dążenie do utrzymania dominującej roli w państwie, kształtowanie się postawy ortodoksyjnej, fundamentalizmu..Nastąpiło znaczne oderwanie się od przemian zachodzących w świecie, od dążeń włączenia się do nich Kościoła Powszechnego, zapoczątkowane przez pontyfikat Jana XXIII i II Sobór Watykański. Z satysfakcją można odnotować początki ewolucji w naszym Kościele. Szkice Antoniego Pospieszalskiego, który od lat odnotowuje i komentuje zachodzące przemiany w Kościele zachodnim niewątpliwie ten proces przyśpieszą i pogłębią”.
(Jerzy Giedroyc)

***
Książka ukazała się w 1997 r. nakładem Zakładu Wydawniczego NOMOS, wydanie zostało sfinansowane przez Fondation Litteraire et Culturelle Polonaise oraz Fundację im. Stefana Batorego.

***
Książkę udostępniamy w ramach programu „Wspieranie archiwów, bibliotek i muzeów poza krajem” dofinansowanego ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej.