NEWSLETTER INSTYTUTU LITERACKIEGO
I FUNDACJI KULTURY PARYSKIEJ GRUDZIEŃ 2023
130 ROCZNICA URODZIN JERZEGO STEMPOWSKIEGO
10 grudnia 1893 r. w Krakowie urodził się jeden z najwybitniejszych polskich eseistów Jerzy Stempowski. O popularności, randze i niegasnącej aktualności jego pisarstwa świadczą częste reedycje jego dzieł i ich intreperetacje.
Debiutował w 1924 r. relacją wydaną pod pseudonimem Brat Serafin (wrażenie z pobytu w Holandii i Niemczech zimą 1923/24 r.) pt. Pielgrzym (wyd. Biblioteka Pstrokońska). W 1931 r. własnym sumptem opublikował esej Pan Jowialski i jego spadkobiercy - rzecz o perspektywach śmiechu szlacheckiego. Utwór przysporzył mu nieco kłopotów, został bowiem uznany za satyrę na Józefa Piłsudskiego. Przed wojną publikował m.in. „Wiadomościach Literackich”, „Robotniku”, „Skamandrze” i „Przeglądzie Współczesnym”. W drugiej połowie lat 30. XX wieku brał czynny udział w życiu literackim i intelektualnym emigracji rosyjskiej, skupionej wokół klubu Domik na Kołomnie, zapewne tam poznał Józefa Czapskiego. W czasie wojny trafił do Szwajcarii gdzie mieszkał do końca życia.
W 1946 r. dzięki J. Czapskiemu nawiązał współpracę z Instytutem Literackim. Zaprzyjaźnił się z Jerzym Giedroyciem i został jednym z jego najbliższych współpracowników, należał m.in. do jury nagrody literackiej „Kultury”. W „Kulturze” publikował głównie pod pseudonimem Paweł Hostowiec, m.in eseje, recenzje, teksty poświęcone emigracji powojennej, stosunkom polsko-niemieckim, polsko-ukraińskim, komentował wydarzenia polityczne w Polsce, tłumaczył z rosyjskiego. W latach 1954-1969 prowadził stałą kolumnę „Notatnik niespiesznego przechodnia”. W Bibliotece Kultury ukazały się dwa tomy jego esejów Eseje dla Kassandry i pośmiertnie wybór z dzienników podróży Od Berdyczowa do Rzymu. W portalu znajduje się kompletna Bibliografia utworów J. Stempowskiegow wydawnictwach Instytutu Literackiego autorstwa Jerzego Timoszewicza. W serii Archwium Kultury ukazała się jego korespodnencja z Jerzym Giedroyciem, zaś w serii „W kręgu paryskiej Kultury” tom „Po powodzi - eseje i dzienniki podróży”. Tu można zobaczyć kilka oryginalnych listów wymienionych z Jerzym Giedroyciem, Józefem Czapskim i Zofią Hertz. Tutaj jest wybór tekstów opublikowanych w Kulturze. W archiwum Instytutu Literackigo znajduje się bogaty zbiór dokumentów listów i rękopisów J. Stempowskiego.
NAGRODA RZECZPOSPOLITEJ im. JERZEGO GIEDROYCIA 27 listopada w Bibliotece Narodowej w Warszawie wręczonoNagrody Rzeczpospolitej im. Jerzego Giedroycia.
Laureatami XXIII edycji zostali: Igor Cependa - rektor Przykarpackiego Uniwersytetu Narodowego im. Iwana Stefanyka w Iwano-Frankiwsku i Stanisław Stępień - dyrektor Południowo-Wschodniego Instytutu Naukowego w Przemyślu. Laudację wygłosił prof. Jan Malicki.
KONKURS IM. WOJCIECHA SIKORY
Infomujemy, że werdykt w konkursie na najlepsze prace doktorskie i magisterskie, związane tematycznie z historią i dorobkiem Instytutu Literackiego zostanie ogłoszony w styczniu 2024 r.
KULTURA - BIAŁORUŚ Ukazał się trzydziesty tom serii W kręgu paryskiej Kultury. Kultura - Białoruś. Jakby w cieniu i ciszy. To antologia artykułów poświęconych Białorusi opublikowanych w Kulturze.
Autorem wyboru tekstów, ich opracowania i wstępu jest Tadeusz Sucharski - historyk literatury polskiej i rosyjskiej. Seria ukazuje się wspólnym wysiłkiem Pracowni Badań nad Instytutem Literackim w Paryżu UMCS, Wydawnictwa UMCS i Instytutu Literackiego.
NOWE KSIĄŻKI Nakładem Instytutu Badań Literackiech ukazała się książka Dariusza Pachockiego Niewygodne słowa. Wydawniczy szlak Leopolda Tyrmanda.
Autor korzystał ze zbiorów Instytutu Hoovera, gdzie znajduje się Archiwum Tyrmanda (m.in. zeszyty Dziennika 1954); Harry Ransom Center, gdzie są przechowane materiały dotyczące amerykańskiego wydania Złego; ze zbiorów Instytutu Literackiego, gdzie przechowywana jest niewydana korespondencja Leopolda Tyrmanda z Jerzym Giedroyciem; a także Biblioteki Uniwersytetu Kalifornijskiego, Instytutu Pamięci Narodowej, Archiwum Akt Nowych, Archiwum Emigracji w Toruniu.
Nakładem Znaku ukazała się książka Jana TokarskiegoW cieniu katastrofy. "Encounter", Kongres Wolności Kultury i pamięć XX wieku.
Grono intelektualistów skupionych wokół Kongresu Wolności Kultury dobrze znało pokusy i zagrożenia ideologiczne XX wieku. Wielu z nich przeszło drogę od zaangażowania w komunizm do jego jednoznacznej krytyki, by ostatecznie opowiedzieć się za kulturą wolną od ideologii.
Jan Tokarski przedstawia ich refleksje nad kluczowymi dla zrozumienia naszych czasów kwestiami: historią, totalitaryzmami, rewolucją, nowoczesnością, religią. Śledząc losy i publikacje „Encountera”, najważniejszego spośród pism wydawanych przez Kongres, autor pokazuje, że bez refleksji nad tragicznymi wydarzeniami ubiegłego stulecia nie sposób zrozumieć teraźniejszości. - Być może dziś, w czasie gdy słowa ponownie wydają się wymykać spod kontroli, gdy w przestrzeni publicznej panuje duch nierzeczywistości, a zza węgła wyglądają ku nam nowe – choć, przy bliższym wejrzeniu, bynajmniej nie tak nowe – ideologie, zmierzenie się z dziedzictwem XX stulecia jest sprawą bardziej palącą niż kiedykolwiek wcześniej. (Jan Tokarski)
Nakładem Instytutu Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego ukazał się tom autorstwa Wojciecha Łyska, Intelektualny włóczęga. Biografia Stanisława Swianiewicza. Autor pracuje w Zakładzie Najnowszej Historii Politycznej w Instytucie Studiów Politycznych PAN.
Do działu Tematy Zuzanna Dziedzic przygotowała obszerny artykuł, bardzo szczegółowo opisujący aktywność korespondencyjną Jerzego Giedroycia w listopadzie 1963 r.
- 60 lat temu Redaktor napisał 43 listy, a jego korespondenci przysłali mu 79.
- Najczęściej do Jerzego Giedroycia pisał Witold Gombrowicz – siedem razy.
- Redaktor najwięcej listów wysłał do Witolda Jedlickiego – cztery.
- Listy przychodziły z pięciu kontynentów: Afryki, obu Ameryk, Australii i Europy.
- Korespondencja rozgrywała się między J. Giedroyciem a pięćdziesięcioma pięcioma osobami.
- Korespondowało 49 mężczyzn i sześć kobiet.
Najstarszą korespondentką była Aleksandra Zagórska, żołnierka Legionów Piłsudskiego, która miała w owym czasie 81 lat i mieszkała w Zakopanem, najmłodszym był dwudziestojednoletni Józef Gawłowicz, marynarz, późniejszy kapitan.
- 29 listopada był dniem bez listów.
Też w dziale Tematy znalazły się:
- prezentacja Laficki Bestiariusz, na temat obecności zwierząt w domu Instytutu Literackiego, przygotowana przez studentki Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej.
- materiał opracowany przez studentów Uniwersytetu Łódzkiego o akcji zbierania pieniędzy na Dom Instytutu Literackiego. ***
- Zaktualizowaliśmy spisy czasopism z kolekcji Jerzego Giedroycia.
Czasopisma są już ułożone w świeżo na ten cel wyremontowanym i zaadaptowanym Domku Ogrodnika (patrz: Nasze Projekty).
O kolekcjach można czytać TUTAJ. Spisy czasopism można pobierać w formacie Excel.
- W dziale Archwalia na nowo, do dotychczas zdigitalizowanych i opracowanych agend/notesów dodaliśmy agendy Henryka Giedroycia z lat 1947-1949 oraz Jerzego Giedroycia z 1947 r. i 1948 r.
Zbiór zapisków braci Giedroyciów liczy już 15 pozycji, Opracowują je: Dorota Gut i Mariusz Kaleta. Zachęcamy do lektury tych bardzo interesujących przyczynków do historii Instytutu Literackiego i życia Jerzego i Henryka Giedroyciów.
OBRAZY ARIKI MADEYSKIEJ W BIBLIOTECE POLSKIEJ
W Bibliotece Polskiej w Paryżu (6 Quai d'Orléans) jest czynna wystawa „Bagatelles d’Arika Madeyska”, prezentuje twórczość polskiej malarki mieszkającej we Francji. Na wystawie można zobaczyć m.in. obrazy wypożyczone ze zbiorów Instytutu Literackiego. Wystawa będzie czynna do 9 lutego 2024 r.
Fundacja Kultury Paryskiej zakończyła dwuletnie zadanie publiczne pn. Remont magazynu czasopism w kompleksie Instytutu Literackiego „Kultura” w Maisons-Laffitte.
Projekt pozwoli na stworzenie profesjonalnego magazynu czasopism, z niewielką przestrzenią studialną w tzw. Domku Ogrodnika, usytuowanym na terenie kompleksu. Projekt został dofinansowany ze środków Ministra Spraw Zagranicznych w ramach konkursu „Współpraca z Polonią i Polakami za granicą 2022 – Infrastruktura polonijna”.
Całkowita wartość projektu: 995 200,00 zł
Całkowita kwota dofinansowania: 995 200,00 zł
*****
Stowarzyszenie Instytut Literacki Kultura uzyskało dofinansowanie ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu rządowego Wspieranie Archiwów, Bibliotek i Muzeów poza Krajem na zadanie pn. Opieka nad spuścizną Instytutu Literackiego „Kultura” w Maisons-Laffitte. W jego ramach zrealizowano działania związane z opracowaniem, zabezpieczaniem i udostępnianiem zbiorów.
Całkowita wartość projektu: 1 000 000,00 zł
Całkowita kwota dofinansowania: 1 000 000,00 zł
JAK DOJECHAĆ
W Maisons-Laffitte zatrzymują się pociągi linii RER A (np. z Châtelet–Les Halles) i linii L (z dworca Saint-Lazare). Rozkłady jazdy oraz aktualną sytuację (remonty, awarie, strajki) można sprawdzić na stronie ratp.fr.
Ze stacji do domu Instytutu można podjechać autobusem linii 6 lub 2 (trzeba wysiąść na przystanku Rue de Romilly). Z dworca idzie się ok.15-20 min. Adres: 91 av. de Poissy, Le Mesnil-le-Roi. Tel. +33 1 30 71 72 49.
Dom można zwiedzać codziennie (prócz weekendów) w g.10-16, koniecznie po wcześniejszym umówieniu wizyty.
WSPIERAJ KULTURĘ!
Nieustająco przypominamy, że poprzez stronę główną naszego portalu, za pomocą klawisza Wpłać na „Kulturę” można zasilić budżet Fundacji Kultury Paryskiej.
Mechanizm Przelewy 24 jest prosty w obsłudze, wpłat można dokonywać przelewem, Blikiem lub kartami płatniczymi.
Apelujemy o datki, które zostaną przeznaczone na opiekę i rozwój naszego archiwum. Regulamin przekazywania i przyjmowania darowizn przez Fundację Kultury Paryskiej
KONTO FUNDACJI KULTURY PARYSKIEJ I ADRES
mBank: 52114020040000360279150389
adres siedziby: FUNDACJA KULTURY PARYSKIEJ
ul. Henryka Siemiradzkiego 21/1
31-137 Kraków
W razie pytań prosimy o kontakt: kultura@kultura.fr
RODO
Fundacja Kultury Paryskiej jest administratorem Państwa danych osobowych wykorzystywanych w celu przesyłania niniejszego newslettera.
Pełna informacja RODO znajduje się na kulturaparyska.com, w zakładkach: Regulamin Polityka bezpieczeństwa Klauzula informacyjna dla Użytkownika
27 listopada w Bibliotece Narodowej w Warszawie wręczono Nagrody Rzeczpospolitej im. Jerzego Giedroycia. 
Ukazał się trzydziesty tom serii W kręgu paryskiej Kultury. 
Nakładem Instytutu Badań Literackiech ukazała się książka Dariusza Pachockiego Niewygodne słowa. Wydawniczy szlak Leopolda Tyrmanda. 
Nakładem Znaku ukazała się książka Jana Tokarskiego W cieniu katastrofy. "Encounter", Kongres Wolności Kultury i pamięć XX wieku.
