Biblioteczka dość swobodnie i szeroko obejmuje tematykę historii Instytutu Literackiego. Przede wszystkim można tu korzystać z książek wydawanych w serii „W kręgu paryskiej Kultury”. Są dostępne (jak wszystkie inne) bezpłatnie.
Udostępniamy tu też różne publikacje związane z ludźmi i działaniem Instytutu Literackiego, są to rzeczy bądź wyczerpane, bądź trudno dostępne. Z nadzieją, że będą użyteczne, zachęcamy do korzystania i nadsyłania nam sugestii na temat uzupełnień.
Broszura wydana na przełomie lat 1968/1969 jest dokumentem epoki, klasycznego stylu i metody. Można bez żadnego ryzyka stwierdzić, że w całości, w warstwie faktograficznej oparta jest o dokumentację wyprodukowaną przez agenturę PRL. Wkładem autora jest niewątpliwie chęć, język, styl i gust. „Teorie i praktyki paryskiej Kultury” pióra Witolda Fillera, prócz nieśmiertelnego języka perelowskiej propagandy czasów W. Gomułki, mają wyraźny klimat antysemicki, antyniemiecki i w ogóle antyzachodni. Autor operuje ustalonym w marcu' 68 wokabularzem, używanym powszechnie w ówczesnych mediach, na wiecach itd.
Witold Filler był aktorem, znanym krytykiem teatralnym, historykiem i dyrektorem teatru, reżyserem i scenarzystą. Dużo publikował w m.in. „Teatrze”, „Przeglądzie Kulturalnym”, „Żołnierzu Wolności”, „Trybunie Ludu”, „Dialogu”, a także w „Polityce”. W latach 1963-1972 był redaktorem naczelnym Redakcji Rozrywki TVP. W latach 1972-1975 redaktorem naczelnym „Teatru”, następnie - do 1984 - redaktorem naczelnym „Szpilek”. W latach 1978-1990 był dyrektorem Teatru Syrena w Warszawie. Był publicystą i działaczem dyspozycyjnym wobec władzy i służb. W marcu 1968 r. zainicjował kampanię przeciwko Kazimierzowi Dejmkowi. W latach osiemdziesiątych (po grudniu 1981 r.) publikował w „Gazecie Krakowskiej”. Po 1990 r., po zwolnieniu z Teatru Syrena, wydawał pismo „Plejtboj” (imitację „Playboya”), zajmował się też produkowaniem kaset wideo. Przez rok pracował w Petersburgu, gdzie organizował teatr rewiowy. Po powrocie do Polski napisał książkę o Violettcie Villas. Pod koniec życia pisał felietony do „Trybuny”. Zmarł w 2009 r. w Warszawie.
Prócz „Teorii i praktyk paryskiej Kultury” wydał w tym samym gatunku książkę pt. „Literatura małej emigracji” (1970).
W dostępnym w naszym portalu zbiorze wycinków można znaleźć wiele recenzji i omówień „Teorii i praktyk paryskiej Kultury”, w tym np. stenogramy wypowiedzi autora w TVP. (w wyszukiwarce należy wpisać Filler i rozwinąć menu „wycinki”). Nieco uwagi publikacjom W. Fillera poświęca Zygmunt Hertz w zbiorze listów do Czesława Miłosza (1952-1979)
(Faktografia za Encyklopedią Teatru Polskiego)
Tom ukazał się nakładem Wydawnictwa Ministerstwa Obrony Narodowej, w serii: Ideologia, Polityka, Obronność. wyd 1, nakład 15000 egz. Warszawa 1968.
Korespondencja Stanisława Vincenza z Józefem Czapskim z roku 1951. w opracowaniu Anny H. Markiety ukazała się w 33 tomie „Czasopisma Zakładu Narodowego imienia Ossolińskich”, (2022 r. ) Jest to praca licencjacka Autorki, obroniona w 2018 r.
Korespondencja stanowi dwugłos między Stanisławem Vincenzem a Józefem Czapskim, obejmuje 17 zachowanych listów z 1951 r., w tym dziewięć listów S. Vincenza i osiem J. Czapskiego (jedna pocztówka)
Listy Stanisława Vincenza opracowano na podstawie kolorowych mikrofilmów z Biblioteki Książąt Czartoryskich w Krakowie. Transkrypcję korespondencji Józefa Czapskiego oparto na czarno-białych mikrofilmach z Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu.
Anna H. Markieta jest absolwentką Kultury i praktyki tekstu: twórczego pisania i edytorstwa (licencjat, 2015–2018; tytuł pracy: Korespondencja Stanisława Vincenza z Józefem Czapskim – próba edycji) oraz Publikowania cyfrowego i sieciowego (magisterium, 2018–2020; tytuł pracy: Recepcja wydawnicza twórczości Jaroslava Haška w Polsce. Analiza ilościowa i typograficzna).
Dziękujemy Autorce za zgodę na udostępnienie pracy. Praca jest również dostępna na stronie Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.
W ramach współpracy Instytutu Literackiego z badaczami Uniwersytetu Łódzkiego oraz Wydawnictwem Uniwersytetu Łódzkiego ukazały się:
„W poszukiwaniu innej historii”. Antologia tekstów opublikowanych na łamach periodyków Instytutu Literackiego w Paryżu. Pod redakcją Sławomira M. Nowinowskiego i Rafała Stobieckiego, przy współpracy Anny Brzezińskiej i Mileny Przybysz. (WUŁ 2015)
„Mam na Pana nowy zamach…”. Wybór korespondencji Jerzego Giedroycia z historykami i świadkami historii 1946–2000. Tomy 1-3. Wybór i opracowanie Sławomir M. Nowinowski i Rafał Stobiecki przy współpracy Anny Brzezińskiej i Mileny Przybysz-Gralewskiej. (WUŁ 2019)
***
W 2022 r. wspólnym staraniem Stowarzyszenia Instytut Literacki Kultura oraz Uniwersytetu Łódzkiego powstała nowa seria wydawnicza Jerzy Giedroyc i….
Ukazują się w niej monografie, naukowe edycje archiwaliów i korespondencji ze zbiorów Archiwum Instytutu Literackiego, antologie tekstów z „Kultury” i „Zeszytów Historycznych”, a także reedycje wybranych książek opublikowanych w ramach Biblioteki „Kultury”.
W serii ukazały się:
- „Róża Luksemburg a rewolucja rosyjska Adama Ciołkosza”. W opracowaniu Sławomira M. Nowinowskiego i Rafała Stobieckiego (WUŁ 2022)
- „Polskie wątki w życiu Michaiła Hellera”. Jędrzej Piekara (WUŁ 2022)
Mémoires d’un combat est issue des travaux de la conférence internationale organisée le 17 décembre 1999 en hommage à Kultura et Jerzy Giedroyc sur le thème « Le rôle des élites d’Europe centrale et orientale dans la fin de la guerre froide et la redéfinition du monde ». Sur la liste des participants de cette conférence on trouve Zbigniew Brzeziński, Leszek Kołakowski, Jacques Le Goff, Thierry de Montbrial, Bohdan Osadtchouk, Rene Rémond etc.
Udostępniamy zbiór tekstów poświęconych ludziom „Kultury”. Artykuły ukazały się na łamach lubelskiego kwartalnika „Akcent".
W październiku 2020 r. redakcja kwartalnika otrzymała - za całokształt działalności - nagrodę honorową im. Jerzego Giedroycia. Nagroda ta została ustanowiona przez Senat Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie i jest przyznawana od 2001 r. za badania nad dziedzictwem paryskiej „Kultury” lub za twórczą kontynuację przesłania Jerzego Giedroycia.
Autorom i Redakcji bardzo dziękujemy za zgodę na udostępnienie tekstów.
Jerzy Święch: Jeleński i jego antologia. „Akcent" nr 1/1988.
Jerzy Święch: Łobodowskiego godzina poezji. „Akcent" nr 1/1989.
Jerzy Święch: Iwaniuk. „Akcent" nr 3/1990.
Jan Sochoń: Lebenstein - droga przez ucho igielne. „Akcent" nr 1/1991
Danuta Mostwin: Emigrant na pograniczu kultur. Dwa eseje o Polakach w Ameryce. „Akcent" nr 4/1991 i „Akcent" nr 4/2000
Wacław Iwaniuk: Gombrowicz i inni. „Akcent" nr 1/1992
Radosław Borzęcki: Historia neapolitańskiego mostu. ("Most" Gustawa Herlinga-Grudzińskiego)
„Akcent" nr 1/1997
Bogusław Biela: Świadectwo poety, czyli literatura ukraińska w kręgu zainteresowań paryskiej „Kultury”. „Akcent" nr 3/2000
Stanislaus A. Blejwas: Czesiu! Jak się mamy!? „Akcent" nr 4/2000
Edward Zyman: „Szukałem szczęścia po świecie, które było we mnie”. Wacław Iwaniuk (1912-2001) „Akcent" nr 3/2002
Alina Kochańczyk: Iwaszkiewicz i Jeleński - przyjaźń na odległość. „Akcent" nr 4/2009
Łukasz Marcińczak: Życie i inne fikcje. „Akcent" nr 4/2009
Łukasz Marcińczak: Giedroyc – Sokrates czy Robespierre. „Akcent" nr 1/2011
Łukasz Marcińczak: Nadberezyński Homer albo rozmowa między panami Florianem, Witoldem i Tadeuszem. „Akcent" nr 1/2013
Iwona Hofman: Nikt mi go nie zastąpił [o "Listach z wyspy" Mieroszewskiego w opracowaniu R. Habielskiego]. „Akcent" nr 2/2013
Bogusław Wróblewski: Emigracyjna odyseja w listach. „Akcent" nr 3/2013
Wojciech Białasiewicz: O Polsce i sprawach polskich do amerykańskiej Polonii. Stefan Kisielewski w polonijnym eterze i na łamach chicagowskiego „Dziennika Związkowego”.
„Akcent" nr 1/2014
Alina Kochańczyk: Włochy były jego drugą ojczyzną „Akcent" nr 3/2015
Tomasz Kłusek: Przeznaczenie i bunt. Rzecz o pisarstwie Bogdana Madeja. „Akcent" nr 1/2017
Józef Franciszek Fert: Śladami Józefa Łobodowskiego. „Akcent" nr 3/2017
Łukasz Marcińczak: Kultura między swemi albo – czy Giedroyc zmarnował życie. „Akcent" nr 4/2018
Tomasz Kłusek: Kalendarz polski Danuty Mostwin. nr 4/2019
Iwona Hofman: Antologia Czapskiego. „Akcent" nr 1/2020
Tomasz Kłusek: Wszyscy jesteśmy emigrantami... Problematyka tożsamości w pisarstwie Danuty Mostwin. „Akcent" nr 1/2020
Teresa Kaczorowska: Gombrowicz w Buenos Aires. „Akcent" nr 2/2020
Łukasz Marcińczak: Transatlantyk podstawiony, a pan nie wsiadasz? „Akcent" nr 3/2020
Iwona Hofman: Portret wielokrotny (i migotliwy) „Akcent" nr 4/2020
Wiesława Turżańska: O strategii ekonomicznej Pana Cogito i nie tylko... „Akcent" nr 3/2021
Łukasz Garbal: Książę, morfina i doktryna. „Akcent" nr 3/2021
Iwona Hofman: Polska – Niemcy według „Kultury”. „Akcent" nr 3/2021
Łukasz Marcińczak: Światłocienie religijności Gustawa Herlinga-Grudzińskiego.
- część 1. „Akcent" nr 3/2021
- część 2. „Akcent" nr 4/2021
Jolanta Kessler: Cztery spotkania z Mistrzem. Zbigniew Herbert z bliska. „Akcent" nr 3/2022