POLSKA
1 czerwca – ukazał się komunikat prasowy Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych o zrzuceniu przez amerykańskie samoloty u polskiego wybrzeża masowych ilości stonki ziemniaczanej, która po wydostaniu się na brzeg miała się rozplenić po całym kraju.
11 lipca - W „Monitorze Polskim” (nr 79) ukazało się zarządzenie Naczelnego Dyrektora Urzędu Kontroli Prasy i Widowisk pozbawiające „Kulturę” debitu komunikacyjnego w Polsce, to znaczy zamykające pismu oficjalny dostęp do kraju drogą pocztową.
ŚWIAT
21 stycznia – zmarł George Orwell.
8 marca - ZSRR ogłosił, że dysponuje bombą atomową.
9 maja - Robert Schuman przedstawił na posiedzeniu rządu francuskiego plan utworzenia Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali zwany później deklaracją Schumana.
13 czerwca - W Niemczech, w wypadku samochodowym, zginął Ksawery Pruszyński.
25 czerwca – Wojska komunistycznej Korei Północnej przekroczyły linię demarkacyjną rozdzielającą północną i południową część Korei - 38 równoleżnik - rozpoczynając inwazję Korei Południowej.
4 lipca – Rozpoczęło nadawanie Radio Wolna Europa
4 listopada – w Rzymie została uchwalona Europejska Konwencja Praw Człowieka.
Z HISTORII INSTYTUTU LITERACKIEGO
(według opracowania prof. Rafała Habielskiego)
STYCZEŃ
Ukazał się 27. numer „Kultury”.
- nakład - 1600 egz.
- prenumeratorów bezpośrednich – 352
- numerów sprzedanych i prenumerat - 1106.
3 stycznia - „Niech Pan mi wierzy, że ani nie żałuję, ani się nie boję burzy jaką wywołał Pana Klub. Żałuję tylko, że spowodował tyle brudnych insynuacji personalnych, a nie wzbudził publicznej dyskusji. Jednak w tak zwanym społeczeństwie zrobił, zdaje się, robotę potrzebną. Ludzie się kłócą, dyskutują, zyska Pan sobie nowych przyjaciół (niewiele) oraz nowych wrogów (znacznie więcej).”
J. Giedroyc do M. Wańkowicza
LUTY
Ukazał się 28/29. numer „Kultury”.
- nakład - 1600 egz.
- prenumeratorów bezpośrednich – 390
- numerów sprzedanych i prenumerat - 1187.
9 stycznia - „Od pewnego czasu noszę się z zamiarem wydawania specjalnej edycji >Kultury< w języku angielskim, przeznaczonej głównie na Stany. Projektuję to na razie jako kwartalnik. Czy to da się zrealizować, to zależy od powodzenia misji Czapskiego, gdyż w obecnej naszej sytuacji materialnej jest to niemożliwe. Wydaje mi się, że jeśli uważa się – i słusznie – że Stany Zjednoczone są dziś czynnikiem decydującym, to trzeba ten teren penetrować, a nie ograniczać się do Polonii, która nie ma żadnego znaczenia politycznego. Nie można również wydawać biuletynu czy pamfletów, bo to o milę pachnie propagandą, której nikt, a specjalnie Amerykanie, nie lubią. Periodyk duży i wszechstronny, jeśli będzie ciekawie redagowany, może dać nieocenione usługi.”
J. Giedroyc do Z. Haupta.
9 stycznia - „Główną przeszkodą w powiększaniu się >Kultury< (jeśli idzie o rozprzedaż i prenumeratę) w dużych centrach polskich jak Anglia, jest nagminny zwyczaj pożyczania sobie pisma. Nasi kolporterzy notują wypadki, że numer obiega czasem 10 osób. W minimalnym stopniu jest to spowodowane trudnościami finansowymi pacjenta. Raczej jest zjawisko wręcz przeciwne. To biedacy prenumerują i płacą.”
J. Giedroyc do S.Vincenza.
12 stycznia - W Toronto Józef Czapski wygłosił odczyt o współczesnej literaturze, w czasie tury po wschodniej Kanadzie mówił także o zbrodni katyńskiej.
20 stycznia - „Tutaj Czapski zbiera pieniądze na >Kulturę<, mówiąc o Katyniu, czyli, że tamci zginęli po to, aby on mógł drukować Jantę, Florczaka i Wańkowicza. No, ale o tym szkoda gadać. To jest jakaś nieprawdopodobna sprawa, do której mam tak uczuciowy stosunek, że po prostu choruję na nią".
J. Lechoń do M. Grydzewskiego
MARZEC
20 marca - Józef Czapski przebywał w Bostonie; wygłosił odczyt na Uniwersytecie Harvarda.
28 marca - Dziennik „Nowy Świat” poinformował, że Wydział Stanowy Kongresu Polonii Amerykańskiej zebrał 600 dolarów dla Instytutu Literackiego.
KWIECIEŃ
Ukazał się 30 numer „Kultury”.
- nakład - 1850 egz.
- prenumeratorów bezpośrednich – 460
- numerów sprzedanych i prenumerat - 1264.
MAJ
Ukazał się 31. numer „Kultury”.
- nakład - 1850 egz.
- prenumeratorów bezpośrednich – 509
- numerów sprzedanych i prenumerat 1300.
W nr. m.in. pierwszy „List z Wyspy” Juliusza Mieroszewskiego, stała rubryka, którą prowadził do stycznia 1954 r.
7 maja - W „Wiadomościach” (nr 19/214) recenzja Wiktora Weintrauba książki „Książę Adam” Mariana Kukiela.
26 maja - „Doszła mnie wiadomość, że Pan zapytywał o mój adres; ja również od dawna pragnę skomunikować się z Panem. Napisałem ostatnio dramat pt. >Ślub<, który ukazał się tutaj w wydaniu książkowym, po hiszpańsku (oryginał polski) Teraz zaś, prawdopodobnie już w przyszłym miesiącu, ukończę powieść pt. >Trans-Atlantyk<. Otóż zastanawiam się, co z tymi rzeczami robić, zważywszy, iż w Kraju nie mają one żadnych szans. W zasadzie chciałbym te utwory wydać w jednym tomie w takim układzie: Przedmowa, >Trans-Atlantyk<, Przedmowa, >Ślub<”.
W. Gombrowicz do J. Giedroycia
29 maja - „Jak to dobrze, że Pan wciągnął bliżej Mieroszewskiego. Gdyby jego analizom dodać śmiałości w konkluzjach, byłby jeszcze cenniejszy. Jakżeż ciekawe są drukowane przez Pana materiały ukraińskie, aktualne dla obserwowania spraw polskich. Gdybyż się Panu udało wedrzeć i do innych narodów za pierścieniem Żelaznej Kurtyny. Przecież Pan dobrze sam to rozumie, że w przyszłym dziejopisarstwie dzieło Pana będzie świadkiem koronnym.”
M. Wańkowicz do J. Giedroycia
CZERWIEC
Ukazał się 32. numer „Kultury”.
- nakład - 1950 egz.
- prenumeratorów bezpośrednich -580
- numerów sprzedanych i prenumerat - 1437.
8 czerwca - Kongres Polonii Amerykańskiej odrzucił wniosek Karola Rozmarka o przyjście z pomocą finansową Instytutowi Literackiemu.
10 czerwca - Józef Czapski zakończył pobyt w Stanach Zjednoczonych i wyruszył w podróż powrotną do Francji.
20 czerwca - W niemieckim dwutygodniku „Schlesiche Rundschau” (nr 19) opublikowano fragmenty artykułu z „Kultury” o stosunkach polsko-niemieckich oraz komentarz: m.in. „To wystąpienie najpoważniejszego polskiego czasopisma emigracyjnego jest początkiem niemiecko-polskiej dyskusji.”
26-30 czerwca - W Berlinie obradował Kongres Wolności Kultury, który powołał do życia organizację pod tą samą nazwą mającą przeciwstawiać się ograniczeniom swobód w krajach rządzonych przez komunistów. W Berlinie obecni byli Jerzy Giedroyc i Józef Czapski, wygłoszone tam przemówienie tego ostatniego opublikowane zostało w „Kulturze” 7/8-33/34 pt. „Biada urzędnikom”. Jerzy Giedroyc powiedział m.in.: „Najważniejszym faktem jest przede wszystkim to, że Kongres nie ograniczył się jedynie do deklaracji, ale podjął również decyzje konkretne. Myślę tu o rezolucji, stwierdzającej konieczność powołania do życia wolnego uniwersytetu dla młodzieży wszystkich narodów zza żelaznej kurtyny. Wyłoniony stały komitet Kongresu i jego skład pozwala mieć nadzieję, że ta decyzja będzie możliwie szybko realizowana. Można bez przesady powiedzieć, że utworzenie tego uniwersytetu mogłoby mieć przełomowe znaczenie, jako punktu wyjścia dla konkretnej pracy nad zjednoczeniem Europy.”
LIPIEC
Ukazał się 33/34. numer „Kultury”.
- nakład - 2040 egz.
- prenumeratorów bezpośrednich – 610
- numerów sprzedanych i prenumerat - 1860.
23 lipca - „Jestem pod dość dużym wrażeniem pobytu w Berlinie. Sam Kongres był jak każdy taki kongres, dość beznadziejny, ale dał nam sporo cennych kontaktów i znajomości, a przede wszystkim pozwolił zalansować sprawę uniwersytetu.”
J. Giedroyc do M. Wańkowicza
23 lipca - W „Nowej Kulturze” (nr 17) Marian Podkowiński o Kongresie Wolności Kultury („Kongres judaszów”) m.in. „Rzecz jasna, obok dyrygowanych przez Waszyngton trockistów, obok neo – kryptohitlerowskich szowinistów i rewizjonistów niemieckich nie mogło zabraknąć polskich zdrajców emigracyjnych w osobach pp. Czapskiego i Giedroycia. Byli tam na swoim miejscu.”
SIERPIEŃ
9 sierpnia - „Gazeta Polska” (?) opublikowała przemówienie Jerzego Giedroycia podczas Kongresu Wolności Kultury w Berlinie.
WRZESIEŃ
Ukazał się 35. numer „Kultury”. Ufundowany i dedykowany księżnej Marii Dolores de Burbon-Siciles Czartoryskiej.
- nakład - 2050 egz.
- prenumeratorów bezpośrednich – 677
- numerów sprzedanych i prenumerat - 1638.
PAŹDZIERNIK
Ukazał się 36. numer „Kultury”.
- nakład - 2500 egz.
- prenumeratorów bezpośrednich – 737
- numerów sprzedanych i prenumerat - 1870.
LISTOPAD
Ukazał się 37. numer „Kultury”.
- nakład - 2400 egz.
- prenumeratorów bezpośrednich – 769
- numerów sprzedanych i prenumerat - 1725.
GRUDZIEŃ
Ukazał się 38. numer „Kultury”.
- nakład - 2400 egz.
- prenumeratorów bezpośrednich – 816
- numerów sprzedanych i prenumerat - 1786.
W nr. m.in.: Pierwsza „Kronika emigracyjna” Juliusza Mieroszewskiego, krytyczny przegląd działalności kulturalnej, politycznej i społecznej, przede wszystkim, choć nie wyłącznie społeczności polskiej w Wlk. Brytanii.
1-3 grudnia - Jerzy Giedroyc brał udział w obradach Kongresu Wolności Kultury w Brukseli.
27 grudnia - „O ile emigracja powinna wykorzystywać każdą okazję do walki z Sowietami, o tyle przedwczesne ruchawki w kraju czy robienie jakiejkolwiek akcji partyzancko-wywiadowczej byłoby zbrodniczym głupstwem. Jest jasne – i to staramy się przy każdej okazji tłumaczyć naszym nielicznym przyjaciołom Amerykanom – że trzeba rozpocząć – i to jak najszybciej – akcję propagandowo-dywersyjną w samej Rosji. To może bowiem dać rezultaty istotne. Każde ruchawki satelitów są z góry skazane na niepowodzenie i jedynym ich rezultatem będzie tylko konsolidacja nacjonalizmu rosyjskiego.”
J. Giedroyc do J. Mieroszewskiego
Książki wydane przez Instytut Literacki w 1950 r.
Marian Kukiel, „Książę Adam”
James Burnham, „Walka o świat” (w przekładzie Józefa Ursyna)
